Phản ứng sau tiêm vaccine Covid-19 ở trẻ

Bác sĩ Nguyễn Trần Nam, Phó giám đốc Bệnh viện Nhi đồng Thành phố, TP HCM, cho biết phản ứng sau tiêm chủng là hiện tượng đáp ứng miễn dịch của cơ thể đối với các loại vaccine, hầu hết ở mức độ nhẹ, một số ít ở mức độ vừa, hiếm khi có phản ứng mức độ nặng.

Trong đó, phản ứng mức độ nhẹ chỉ khu trú ngay tại vị trí tiêm ví dụ tiêm bắp ở tay, đùi, bệnh nhân có biểu hiện sốt nhẹ sau tiêm và đáp ứng tốt với thuốc hạ sốt. Đây là những phản ứng nhẹ, thông thường nhưng khi xảy ra ở trẻ có thể gây tâm lý lo sợ.

Phản ứng mức độ vừa là sốt cao, sốt sau khi tiêm 12 giờ hoặc có phản ứng co giật, dị ứng tại chỗ. Những trường hợp phản ứng nặng là phản vệ từ mức độ 2 trở lên, có thể xuất hiện tình trạng sốc nhiễm trùng, nhiễm độc.

Theo bác sĩ Nam, các khảo sát gần đây tại Mỹ ghi nhận những phản ứng chủ yếu ảnh hưởng đến toàn thân trong vòng 7 ngày sau tiêm. Theo đó, khoảng 70% bệnh nhân sau tiêm vaccine Covid-19 có biểu hiện đau nơi tiêm, mệt mỏi, nhức đầu, đau cơ, sốt, lạnh run, vã mồ hôi, buồn nôn, đau khớp... Với vaccine Pfizer, sau tiêm liều hai thường có phản ứng cao hơn, gây đau và mệt mỏi hơn liều đầu.

Báo cáo ghi nhận phản ứng sau tiêm không nghiêm trọng (sốt, đau nhức, mỏi cơ) gặp ở 372 trường hợp trên một triệu liều tiêm, 45 trường hợp nghiêm trọng được báo cáo trên một triệu liều tiêm. "Tỷ lệ này thấp, vẫn chấp nhận được trong bối cảnh Covid-19 phức tạp như hiện nay, nhu cầu tiêm vaccine rất cần thiết", bác sĩ Nam nói.

Bác sĩ Nam khuyến cáo trẻ có phản ứng thông thường tại chỗ tiêm như đau, sưng nhỏ, ngứa, có thể chườm lạnh hoặc sử dụng thuốc giảm đau, thuốc chống dị ứng, chống ngứa. Trẻ bị rớm máu tại vị trí tiêm, chỉ cần ấn bông gòn lâu hơn vào chỗ tiêm hoặc sử dụng băng dán y tế cá nhân, miếng gạc đắp vào, nâng vị trí vết tiêm bị chảy máu cao hơn tim trong vòng 2-5 phút.

Trẻ có biểu hiện sợ hãi thì nên ngồi hoặc nằm khi tiêm để đỡ lo lắng, có người hỗ trợ để ổn định tâm lý. Một số trường hợp có những biểu hiện xanh xao, đổ mồ hôi, lạnh bàn tay, bàn chân, choáng váng, rối loạn thị giác... là biểu hiện của lo sợ quá mức. Lúc này nên cho bệnh nhi nằm nghỉ, dùng khăn mát lau mặt và cổ, đồng thời theo dõi đến khi hoàn toàn tỉnh táo.

Theo bác sĩ Nam, các triệu chứng nghiêm trọng nhưng hiếm gặp là các phản ứng phản vệ sau tiêm, có thể biểu hiện ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể và không theo trình tự, diễn tiến rất nhanh. Một số triệu chứng ở da có thể gặp tình trạng nổi mề đay, ngứa, sưng đỏ, sưng môi, mặt, cổ, họng hoặc mắt. Các biểu hiện về hô hấp là nghẹt mũi, thay đổi giọng nói, cảm giác cổ họng bị nghẹn lại nói và nuốt khó, thở khò khè, ho nhiều... Vấn đề về tiêu hóa, bệnh nhân có thể đau bụng quặn từng cơn, buồn nôn, tiêu lỏng, có thể nhầm với triệu chứng đau bụng do lo lắng sau tiêm. Nặng nhất, bệnh nhân có thể rối loạn tri giác, hạ huyết áp, nhịp tim nhanh, ngất xỉu.

Thống kê tại Mỹ ghi nhận 5 trường hợp bị phản vệ trên một triệu liều mũi Pfizer. Những trường hợp phản vệ xuất hiện hầu hết xảy ra trong thời gian 30 phút sau khi tiêm, chủ yếu là 15 phút đầu, số phản vệ sau 30 phút rất ít gặp.

"Do đó, cần theo dõi ít nhất 30 phút sau tiêm để theo dõi, can thiệp kịp thời tại nơi tiêm, trẻ cơ địa dị ứng có thể ở lại theo dõi một giờ", bác sĩ Nam khuyến cáo.

Thạc sĩ Trương Thị Thanh Lan, Phó Khoa Phòng chống bệnh truyền nhiễm, Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật TP HCM khuyên phụ huynh trước khi đưa trẻ đi tiêm cần cho ăn uống đầy đủ, mặc áo ngắn tay. Trẻ nằm trong diện cách ly hoặc dấu hiệu nghi mắc Covid-19 không nên đến điểm tiêm.

Huyện Củ Chi và Quận 1, TP HCM, khởi động tiêm vaccine Covid-19 cho trẻ 12-17 tuổi bằng vaccine Comirnaty do Pfizer-BioNTech của Mỹ sản xuất.

Lê Phương