Khơi thông điểm nghẽn cho hàng hóa xuất khẩu tại cửa khẩu phía Bắc

Đó là một trong những giải pháp được đưa ra tại buổi họp báo chuyên đề “Giải pháp tháo gỡ khó khăn cho hoạt động thông quan hàng hóa tại cửa khẩu biên giới phía Bắc do Tổng cục Hải quan tổ chức chiều 21/12.

Tắc nghẽn kéo dài, khó khăn chồng chất

Thông tin từ Tổng cục Hải quan, hơn nửa tháng qua, lượng hàng hóa từ nội địa lên các cửa khẩu thuộc tỉnh Lạng Sơn rất lớn trong khi đó năng lực bến bãi có hạn dẫn đến tình trạng ùn tắc tại các cửa khẩu trong những ngày qua. Tính đến ngày 21/12, tổng lượng xe tồn tại 3 khu vực cửa khẩu Hữu Nghị, Tân Thanh, Chi Ma là 4.461 xe (giảm 137 xe so với ngày 20/12), chủ yếu là mặt hàng mít, xoài, thanh long, ván bóc, linh kiện điện tử.

Phó Cục trưởng Cục Hải quan Lạng Sơn Vy Công Tường cho biết, đáng lo ngại, các khu vực bến bãi tại các cửa khẩu đã quá tải, khó bố trí, sắp xếp được thêm, ảnh hưởng đến hoạt động xuất khẩu, chất lượng hàng hóa, tăng thời gian xuất khẩu cũng như tăng chi phí, khó khăn cho công tác kiểm soát phòng, chống dịch và bố trí cũng như sắp xếp các phương tiện vận chuyển.

Không chỉ tại Lạng Sơn, ở các khu vực cửa khẩu của tỉnh Quảng Ninh cũng đang tồn 1.880 xe chở trái cây, hải sản đông lạnh, đồ gỗ mỹ nghệ. Theo đại diện Cục Hải quan Quảng Ninh, nhận định khách quan nguyên nhân ùn tắc tại địa bàn tỉnh Quảng Ninh một phần do DN nắm bắt thông tin tại một số cửa khẩu của Việt Nam - Trung Quốc thường xuyên xuất nông sản đang có tình trạng ùn tắc dẫn đến lượng lớn phương tiện vận chuyển hàng hoá này chuyển hướng đến Móng Cái làm thủ tục dẫn đến tăng lượng xe tồn chờ làm thủ tục nêu trên.

Nói về nguyên nhân dẫn đến ùn tắc nông sản, Cục trưởng Cục Giám sát quản lý sau thông quan (Tổng cục Hải quan) Âu Anh Tuấn cho biết, xảy ra tình trạng trên là do Trung Quốc siết chặt các biện pháp phòng, chống dịch Covid-19 khiến thời gian thông quan tăng lên nhiều so với trước đây. Hiện nay chỉ còn duy nhất cửa khẩu Hữu Nghị còn thông quan, số lượng thông quan ở mức khoảng 100 xe mỗi ngày, bằng khoảng 1/5 so với công suất trước đây.

“Việc ách tắc hơn 4.000 xe tương đương với khoảng gần 9.000 người đang lưu trú trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn tạo áp lực rất lớn về việc bố trí sinh hoạt cho lái xe và người đi cùng, vệ sinh môi trường, an ninh trật tự và đặc biệt là công tác phòng, chống dịch…” - ông Âu Anh Tuấn bày tỏ lo ngại.

Trung Quốc siết chặt thông quan, kiểm dịch

Thông tin về tình hình phía Trung Quốc, ông Âu Anh Tuấn cho hay, hiện Hải quan Trung Quốc thực hiện công tác giám sát hải quan tại cửa khẩu rất chặt chẽ như: Giám sát phương tiện vận tải xuất nhập cảnh, kiểm tra bảng kê hàng hóa; kiểm tra, giám sát, kiểm dịch, kiểm nghiệm giám sát vệ sinh an toàn thực phẩm,... Đi kèm đó, phía bạn còn kiểm tra, giám sát, quản lý hoạt động thương mại của cư dân biên giới và thương mại điện tử xuyên biên giới, hàng hóa chuyển phát nhanh.

Về chính sách kiểm dịch, đối với hàng hóa nhập khẩu vào Trung Quốc phải được cơ quan Hải quan Trung Quốc cấp xác nhận truy xuất nguồn gốc. Ngoài một số quy định theo thông lệ quốc tế (kiểm tra và khử trùng phòng dịch đối với hàng hóa được vận chuyển trong container thường, xe chở container cũng như bao bì hàng hóa trên xe, các biện pháp kiểm dịch…), Trung Quốc cũng đưa ra một số yêu cầu riêng biệt hoặc siết chặt việc thực thi các quy định đã ban hành trước đây đối với nông thủy sản nhập khẩu như: chỉ định cửa khẩu nhập khẩu, xét nghiệm Covid -19, rút ngắn thời gian đóng - mở cửa khẩu...

Đáng chú ý, Tổng cục Hải quan Trung Quốc ban hành lệnh số 248 ngày 12/4/2021 về “Quy định quản lý đăng ký DN sản xuất thực phẩm nước ngoài nhập khẩu vào Công hòa nhân dân Trung Hoa” và lệnh số 249 ngày 14/4/2021 về “Biện pháp quản lý an toàn thực phẩm xuất nhập khẩu vào Cộng hòa nhân dân Trung Hoa”. Các quy định này có hiệu lực kể từ ngày 1/1/2021 theo đó DN xuất khẩu nông sản của Việt Nam sang Trung Quốc phải chủ động trong kế hoạch kinh doanh, đáp ứng đúng các quy định kiểm soát của Trung Quốc như: Nguồn gốc xuất xứ, bao bì nhãn mác, chất lượng hàng hóa, hợp đồng, hóa đơn thương mại....

Hỗ trợ tối đa doanh nghiệp xuất khẩu

Để kịp thời có giải pháp đồng bộ hỗ trợ người dân, DN tránh ảnh hưởng xấu do việc ùn tắc hàng hóa tại cửa khẩu gây thiệt hại kinh tế do phía Trung Quốc thắt chặt quản lý tại các cửa khẩu, Tổng cục Hải quan đề xuất Bộ Tài Chính kiến nghị một số nội dung với các bộ, ngành liên quan.

Đối với Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với Bộ NN&PTNT và Bộ Ngoại giao và các bộ, ngành liên quan đàm phán, kiến nghị vơi các bộ, ngành và chính quyền địa phương phía Trung Quốc triển khai các giải pháp nhằm tăng thời gian thông quan tại các cửa khẩu; nâng cao hiệu suất làm việc của các lực lượng chức năng, đơn vị tại cửa khẩu phía Trung Quốc như: Hải quan, kiểm dịch, DN dịch vụ vận tải nhằm tạo thuận lợi hơn cho hoạt động thông quan, xuất khẩu hàng hóa, đặc biệt là các mặt hàng nông sản của Việt Nam.

Bên cạnh đó, Bộ Công Thương phối hợp với VCCI và thông qua các Hiệp hội ngành hàng, Hiệp hội DN dịch vụ Logistics Việt Nam và Sở Công Thương các tỉnh, TP trực thuộc T.Ư thông báo về việc phía Trung Quốc thực hiện lấy mẫu xét nghiệm Covid-19 cả trên bao bì chứa đựng hàng hoá. Từ đó, yêu cầu đề nghị các DN kiểm soát chặt chẽ từ khâu thu hoạch, phân loại, đóng gói, bốc xếp hàng hoá, đảm bảo không có virut Covid-19; chỉ vận chuyển hàng hóa lên cửa khẩu khi đã ký hợp đồng mua bán với đối tác Trung Quốc.

Tiếp tục chỉ đạo Thương vụ Việt Nam và các Tham tán thương mại tại Trung Quốc kịp thời nắm thông tin và phối hợp với các địa phương có cửa khẩu biên giới với Trung Quốc để cung cấp, cập nhật thường xuyên về các quy định, yêu cầu của phía Trung Quốc đối với hàng nông sản xuất khẩu.

Đối với Bộ NN&PTNT, Tổng cục Hải quan đề nghị chủ trì phối hợp với các bộ, ngành liên quan tiếp tục, thường xuyên đàm phán với Hải quan Trung Quốc ký kết Nghị định thư về việc giảm tỷ lệ kiểm tra kiểm dịch, xây dựng cơ chế để kiểm tra nhanh các chứng thư kiểm dịch động thực vật và thống nhất cơ chế giám sát an toàn thực phẩm đối với các lô hàng nông lâm thủy sản của Việt Nam xuất khẩu vào thị trường Trung Quốc; đàm phán mở cửa thị trường về mặt kỹ thuật với các cơ quan hữu quan phía Trung Quốc nhằm mở rộng danh mục sản phẩm nông sản, thủy sản cũng như bổ sung danh sách DN Việt Nam được phép xuất khẩu sang thị trường này.

Song song với đó, Bộ NN&PTNT tiếp tục đàm phán, thống nhất với cơ quan chức năng phía Trung Quốc để thống nhất thủ tục kiểm dịch đối với hàng hóa nông lâm, thủy sản, hoa quả tươi trong giai đoạn 2 nước đẩy mạnh phòng dịch Covid - 19, không để tình trạng đóng cửa khẩu hoặc tạm dừng nhập khẩu nông sản, hoa quả như thời gian vừa qua.

Với Bộ Ngoại giao, Tổng cục Hải quan đề nghị đàm phán, trao đổi với cơ quan chức năng phía Trung Quốc đảm bảo việc thực hiện theo đúng Hiệp định thương mại biên giới giữa 2 nước đã ký kết để hoạt động thương mại biên giới phát triển lành mạnh, liên tục và ổn định. Trường hợp khi có thay đổi về chính sách đối với hàng hóa xuất nhập khẩu cần thông báo trước ít nhất 10 ngày trước khi áp dụng để phía Việt  Nam có thời gian chuẩn bị.          

Phối hợp với Bộ Quốc Phòng trao đổi với cơ quan chức năng phía Trung Quốc thực hiện theo Hiệp định về quy chế quản lý biên giới trên đất liền Việt Nam – Trung Quốc về việc thông báo cho phía Việt Nam khi Trung Quốc tạm thời đóng cửa khẩu (thông báo trước 5 ngày) để phía Việt Nam chủ động có kế hoạch thông báo cho người dân, DN và lực lượng chức năng có thời gian chuẩn bị, tránh gây ách tắc hàng hóa tại cửa khẩu và thiệt hại kinh tế cho cả hai bên như thời gian vừa qua.

Đối với UBND tỉnh Biên giới phía Bắc cần chủ động đánh giá, dự báo và báo cáo kịp thời tình hình hoạt động thương mại biên giới trên địa bàn về các cơ quan chức năng biết tình hình. Về lâu dài, các tỉnh biên giới cần quy hoạch các khu vực xây dựng các kho chuyên dụng bảo quản hàng nông sản, hoa quả tại các cửa khẩu.

Về phía Tổng cục Hải quan tiếp tục chỉ đạo các Cục Hải quan thực hiện tạo điều kiện tối đa và thực hiện thông quan nhanh chóng trong ngày đối với hàng hóa xuất khẩu tại địa bàn (kể cả ngoài giờ hành chính). Đặc biệt là giải quyết ngay các vướng mắc phát sinh trong quá trình thực hiện thủ tục hải quan xuất khẩu hàng hóa. Đồng thời, bố trí cán bộ công chức giải quyết thủ tục thông quan và giám sát hàng hóa xuất khẩu ngoài giờ hành chính, ngày nghỉ, ngày lễ; ưu tiên, bố trí, sắp xếp các xe đã hoàn thành thủ tục thông quan hàng hóa trước được đi qua cửa khẩu sớm.