'Canh bạc vaccine' thất bại của tỷ phú Trung Quốc

Khi Covid-19 bắt đầu lây lan tại Vũ Hán đầu năm ngoái, hãng dược phẩm của tỷ phú Trung Quốc Guo Guangchang tưởng như đã giành thắng lợi lớn, khi ký hợp đồng với BioNTech – công ty cùng Pfizer sản xuất một trong những vaccine Covid-19 thành công nhất thế giới.

Tuy nhiên, một năm sau, vaccine này vẫn chưa được phê duyệt tại Trung Quốc. Vài tuần gần đây, Bắc Kinh còn thúc đẩy việc phát triển vaccine nội dựa trên công nghệ mRNA, khi cho phép Walvax Biotechnology thử nghiệm liều tăng cường. Điều này làm dấy lên câu hỏi liệu rằng vaccine mà Shanghai Fosun Pharmaceutical Group đã được cấp phép có thể được dùng tại Trung Quốc hay không, trong bối cảnh nước này khuyến khích nội địa hóa mọi lĩnh vực.

Đây cũng là dấu hiệu mới nhất cho thấy các tài phiệt Trung Quốc và cả nước ngoài chịu ảnh hưởng từ chính sách của giới chức đến mức nào. Nó cũng vẽ ra tương lai thiếu chắc chắn với các hãng dược toàn cầu tại Trung Quốc - thị trường dược phẩm lớn nhì thế giới. Hơn một tỷ người Trung Quốc đã được tiêm vaccine của Sinovac và Sinopharm.

Thị trường Trung Quốc có thể nằm ngoài tầm với của các hãng dược phẩm nước ngoài nếu việc phê duyệt các vaccine và thuốc liên quan đến Covid-19 "bị coi là vấn đề chính trị, thay vì kinh tế hay sinh học", Zhao Bing – nhà phân tích tại China Renaissance Securities nhận định. Với vmức độ cạnh tranh như hiện tại, triển vọng cho vaccine của Pfizer – BioNTech có thể khá hạn chế, kể cả nếu được phê duyệt.

"Fosun có thể chiếm được thị phần bao nhiêu?", Zhao nói, "Tôi không biết, nhưng chắc chắn là không mấy lạc quan".

Đây là cú sốc với tham vọng của tỷ phú 54 tuổi Guo Guangchang. Vài năm gần đây, ông tích cực đầu tư cho mảng y tế. Cổ phiếu Fosun Pharma giờ giảm 40% so với đỉnh hồi tháng 8. Tài sản của Guo cũng giảm xuống còn 3,5 tỷ USD năm nay. Kinh tế Trung Quốc đi xuống và các đợt bùng phát liên tiếp cũng ảnh hưởng đến mảng bán lẻ và du lịch của Fosun International.

Fosun đã phải trả 125 triệu euro cho BioNTech trước cuối năm ngoái để đặt cọc cho 100 triệu liều vaccine năm 2021. Họ cũng đồng ý đầu tư 100 triệu USD vào một liên doanh với BioNTech để sản xuất vaccine này tại Trung Quốc. Nhà máy này có khả năng sản xuất 1 tỷ liều một năm.

Bước lùi về vaccine này diễn ra đúng thời điểm Trung Quốc đang siết kiểm soát các đại gia công nghệ. Họ đã ra lệnh hoãn IPO của Ant Financial và áp hạn chế lên mảng game của Tencent Holdings. Trong lĩnh vực dược phẩm, giới chức Trung Quốc có vẻ đang muốn chứng minh sức mạnh của mình trong việc sản xuất vaccine.

Vaccine của Walvax đang được thử nghiệm giai đoạn cuối tại Mexico và Indonesia. Kết quả cuối cùng dự kiến có vào cuối năm nay. "Trung Quốc hiện chưa có vaccine mRNA. Nếu có, tốt hơn hết là vaccine nội. Nó sẽ là bằng chứng Trung Quốc có thể làm được", Mia He – một nhà phân tích về y tế cho biết trên Bloomberg.

Fosun ban đầu là một hãng tư vấn, được Guo thành lập đầu thập niên 90 cùng 3 người bạn. Guo sau đó nhìn thấy cơ hội kinh doanh trong nhiều lĩnh vực và giúp Fosun thực hiện hàng loạt thương vụ thâu tóm trên toàn cầu. Ông được giới truyền thông gọi là "Warren Buffett Trung Quốc".

Năm 2015, Guo từng mất tích trong vài ngày, cùng thời điểm cổ phiếu Fosun International và Fosun Pharma bị đình chỉ giao dịch. Các công ty này cho biết Guo đang hỗ trợ giới chức điều tra. Các cổ phiếu này giao dịch trở lại sau 3 ngày.

Vài năm gần đây, Fosun International bán bớt hàng tỷ USD tài sản. Trong khi việc giới chức siết kiểm soát và cho vay khiến nhiều đại gia ngã ngựa, từ HNA Group đến Anbang Group, Fosun lại sống sót nhờ "giải quyết các vấn đề này từ sớm và cũng ở vị thế tốt hơn", do danh mục đầu tư ổn hơn, Brock Silvers – Giám đốc Đầu tư Kaiyuan Capital giải thích.

Guo đặt y tế là mảng trọng tâm của tập đoàn, đưa ra thị trường nhiều loại thuốc, từ tiểu đường cho tới rối loạn thần kinh. Tại Trung Quốc, hãng này cũng bán các sản phẩm nước ngoài như thuốc điều trị ung thư của Gilead Sciences hay robot phẫu thuật của Intuitive Surgical.

Hồi tháng 7, Fosun Pharma ký hợp đồng với công ty Trung Quốc Kintor Pharmaceutical để có quyền kinh doanh loại thuốc đang được thử nghiệm điều trị Covid-19. Nghiên cứu ban đầu được thực hiện tại Brazil cho thấy thuốc này giảm nguy cơ nhập viện với các bệnh nhân có triệu chứng nhẹ, cũng như giảm nguy cơ tử vong với người bị nặng.

Hà Thu (theo Bloomberg)